خدمات الکترونیک

 پيامبر اسلام (ص): اللهم وال من والاه و عاد من عاداه 

اگر به سخنان امام رهبر آینده بین  انقلاب و حق جویمان - رحمة الله علیه - بیشتر گوش دهیم و آن ها را دوباره خوانی کنیم، می بینیم آن قدر که امام از اختلاف و تفرقه هشدار می داد، از چیز دیگری هشدار نمی داد . هر اطلاعیه یا سخنرانی امام را چه پیش و چه پس از پیروزی، مطالعه کنید، درمی یابید که امام بیشتر از همه چیز از اختلاف رنج می برد و اگر از هیچ چیز در زندگیش نمی ترسید، از اختلاف و تفرقه میان ملتش بسیار هراس داشت، لذا پیوسته دستور می داد که از اختلاف دوری کنید و همه با هم از انقلاب و اسلام و جمهوری اسلامی پشتیبانی و پاسداری نمائید .

اگر دست های تفرقه افکنی در میان ملت پیدا شد، در هر لباس و مقامی که باشد، دست های شیطانی است و باید با هشیاری ملت قطع شود . نگذارید دشمنان با آخرین حربه مهلک خود، شما را از یکدیگر جدا سازند و با دست خودتان، انقلاب خونبارتان را به نابودی بکشانند و ثمره خون صدها هزار شهید و معلول را پایمال سازند .

شما مردم همه با هم در روز 12 فروردین 58 در یک رفراندوم و نظرخواهی همگانی یکدل و یک نوا به پای صندوق های رای رفتید و به جمهوری اسلامی رای مثبت دادید .امروز هم باید پابرجا و استوار از جمهوری اسلامی دفاع کنید و راه را بر قطاع الطریق و رجاله ها و جهانخواران و استکبارپیشگان ببندید .جمهوری اسلامی یعنی برپایی حکومت الله و دوری جستن از طاغوت ها و بت ها و ستم گری ها و ستم کشی ها .

جمهوری اسلامی یعنی اجرای عدل الهی نسبت به همه افراد در هر پست و مقام .

جمهوری اسلامی یعنی پاسداری از آرمان های پیامبران و امامان و اجرای واقعی احکام اسلام و پیاده نمودن آن ها در تمام شؤون و امور فردی و اجتماعی; شخصی و جمعی .

امام خمینی می فرماید:

«[مقصد ما از جمهوری اسلامی این است که] جمهوری ای باشد که رسول خدا (ص) و امام زمان - روحی له الفداء - بپذیرد . اگر یک خدشه در احکام اسلام واقع بشود، نه پیغمبر می پذیرد و نه امامان، ما کوشش باید بکنیم به این که در عین حالی که باید سریع، قدم های بلند را برداریم، و در عین حال تمام قدم ها باید اسلامی باشد و رو به اسلام باشد .» (11/3/61)

جمهوری اسلامی یعنی وحدت، هماهنگی و همبستگی همه افراد و طبقات در اطاعت از رهنمودهای امام و مقام معظم رهبری و عمل به ولایت فقیه و اجرای آن و پیگیری در اجرای آن .

جمهوری اسلامی یعنی تثبیت ارزش های اسلامی و دوری جستن به طور کامل از ضد ارزش ها .

پس اگر ملت در روز 12 فروردین 58 به جمهوری اسلامی رای مثبت داد یعنی به حق، دادخواهی، انسانیت، خیرخواهی، عدالت و شریعت محمدی رای مثبت داد . مردم ایران که همه با هم به این نظام مقدس رای مثبت دادند، برای این که در سایه نظام جمهوری اسلامی، ارزش های والای اسلام و آرمان های بلند امام را می یافتند و ما باید تلاش کنیم که این ارزش ها هم چنان پابرجا بماند و دستخوش اجتهادهای شخصی نشود . لازم است که با تمام توان برای برقراری این ارزش ها و اصول مسلمه انقلاب، تا مرز شهادت، دفاع و پشتیبانی کنیم، زیرا دفاع از این اصول، بی گمان، دفاع از اسلام، قرآن، رسول خدا و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم صلوات الله است .

و ما به حق بر این باوریم که این ملت فداکار و حق جوی و همیشه در صحنه هرگز از این نظام دست برنمی دارد و این ارزش ها را زیر پا نمی گذارد، زیرا آن را نتیجه و ثمره مجاهدت ها و فداکاری های پیوسته و مداوم خود در طول سی وسه سال رنج و محنت می داند و امکان ندارد پس از تقدیم آن همه شهید و معلول و مجروح و با تحمل آن همه رنج ها و کمبودها ، تحریم ها ، ظلم های استکبار ، از آن دست شوید و آن را به فراموشی بسپارد و یا به دست نااهلان جاهل دهد و یا از آن فاصله بگیرد! و این در راهپیمایی های میلیونی 22 بهمن ماه امسال و هر سال نمایان و آشکار بود .

 البته بر مسؤولین امر نیز لازم است، هم چنان که در پشتیبانی و حمایت بی دریغ از این اصول و ارزش های والا می کوشند، وسائل نارضایتی مردم را فراهم نکنند و کمبودهای مادی و معنوی آنان را با مجاهدت های پیگیر و تلاش صادقانه جبران کنند و از این ولی نعمت های خود - نه تنها در سخن و سخنرانی که در عمل - غفلت ننمایند .

 جمهوری اسلامی، میراث الهی است که با خون شهیدانمان روئیده و سی و دو سال از عمر مبارکش می گذرد .

این میراث مقدس الهی را با قدرت و قاطعیت نگه دارید و دست دزدان بین المللی را که از هر بازار آشفته ای برای رخنه کردن و زیان رساندن به نظاممان، استفاده می کنند، برای همیشه قطع کنید .

 پشت سر رهبر(امام امت و ولی فقیه و آشنا به زمان )و مسؤولین محترم نظام از ارزش های آن دفاع کنید و نگذارید این کشتی نجات  سی دو  ساله در دریای متلاطم فرهنگ های غربی، غرق شود و مطمئن باشید که اگر از این انقلاب خونبار اسلامی حمایت کنید، خداوند یار و یاورتان خواهد بودو مشکلات مادی و معنویتان را برطرف خواهد ساخت و باران رحمتش را بر سر هر کوی و برزن خواهد بارید و امام و مقتدایمان را که هر لحظه به انتظار قدوم مبارکش هستید، برای یاری دادن شما - عاشقان کویش و دلباختگان دیدن رویش و منتظران فرمانفرمائیش و مطیعان بی چون و چرایش - خواهد فرستاد «ان تنصروا الله ینصرکم و یثبت اقدامکم » .

 آن روز هم که تمام قدرت های جهانی با تمام قوا در برابرتان ایستادند و با شما جنگیدند، خداوند شما را یاری داد و بر مستکبران و طاغوتیان و فرعونیان چیره ساخت . آن روز هم - که هرگز فراموش شدنی نیست - از امدادات غیبی خداوند برخوردار بودید و در زیر سایه امام زمان - ارواحنا لتراب مقدمه الفداء - به پیش تاختید و توانستید با تظاهرات و راهپیمایی ها و اعتصابات خود رژیم ستمشاهی را از پای درآورید و به جهنم بفرستید، و با شور و شوق فزون از حد و دل هایی متحول شده و ابصاری روشن به پای صندوق های رای بروید و روز نخستین حکومت الله را در ایران امروز برپا کنید و حکومت مستضعفین را جایگزین حکومت طاغوت نمائید و خواسته مشروع خود را محقق سازید .

 امروز هم با همکاری متقابل دولت و ملت، یک دل و یک نوا، این عید بزرگ انقلاب اسلامی و ملی را برپا دارید و از آن حمایت کنید .

پیشاپیش یوم الله ۲۲ بهمن سی سومین بهار انقلاب ، بهار بیداری ، ,  شکوفه هاي انقلاب در سي و سومين بهار بيداري اسلامي بر همه ملت ایرآن مبارک باد

مقام معظم رهبری در دیدار با مردم استان کرمانشاه برای دومین بار به موضوع انتخابات مجلس نهم اشاره فرموده و به نکات مهمی در این باره از جمله تلاش تبلیغاتی دشمنان نظام اسلامی اشاره نموده و تاکید فرمودند:

«با هر انتخاباتى، خون تازه‌اى در رگهاى كشور تزريق مي‌شود؛ روح تازه‌اى در كالبد كشور دميده مي‌شود - اين را بدانيد - و به خاطر همين هم هست كه در طول اين سال‌هاى متمادى، هميشه دشمن خواسته است كه يا انتخابات نباشد يا كمرنگ باشد. در هيچ انتخاباتى ما سراغ نداريم كه قبل از انتخابات، بوق‌هاى تبليغاتى دشمن به كار نيفتاده باشد براى اينكه كارى كنند كه انتخابات در ايران كمرنگ شود.»

این مطلب را رهبر معظم انقلاب پس از بیان چند نمونه از چالش‌هایی که نظام اسلامی پشت سر گذاشته مورد اشاره قراره دادند. مهمترین چالش‌های گذشته کشورمان از نظر ایشان عبارت بودند از:

«يكى از چالش‌هاى بزرگى كه همان اول انقلاب به سراغ كشور آمد، همين جنگ تحميلى هشت ساله بود. شوخى نيست؛ هشت سال! جنگى را بر اين كشور تحميل كردند. هر نظامى باشد، با ناآمادگى‌اى كه در اول انقلاب به طور طبيعى هست، در يك چنين چالشى شكست مي‌خورد؛ اما كشور عزيز ما، نظام مقدس جمهورى اسلامى شكست نخورد؛ پيروز شد.

 يكى ديگر از چالش‌هاى بزرگ، همين چالش فشارهاى اقتصادى و تحريمها بود. امروز سخن از تحريم مي‌گويند؛ تحريم براى ما چيز تازه‌اى نيست.

از سال اول پيروزى انقلاب، تحريم‌هاى يكجانبه از طرف آمريكا و كشورهاى اروپائى شروع شد و در طول جنگ، اين تحريم‌ها و محدوديت‌ها به اوج خود رسيد.... ما توانستيم از همين محدوديت‌ها به عنوان يك فرصت استفاده كنيم. همين منعها و تحريم‌ها و محدوديت‌ها موجب شد كه ما در ميدان‌هاى نوآورى و ابتكار، در همه‌ى زمينه‌ها، به پيشرفت‌هائى دست پيدا كنيم كه كشورهاى منطقه در طول سال‌هاى متمادى هم نتوانستند به آن پيشرفت‌ها دست پيدا كنند.

يكى ديگر از چالش‌ها -كه البته اين چالش پيچيده‌ترى بود- چالش‌هاى فتنه‌انگيزى بود كه در فتنه‌اى مثل هجدهم تير سال 78 و فتنه‌ى سال 88، با فاصله‌ى ده سال، اين‌ها در تهران راه انداختند. اميدوار بودند كه بتوانند با اين فتنه، نظام را شكست بدهند؛ ضربه وارد كنند؛ اما بعكس شد.

مسئله‌ى هسته‌اى، يكى ديگر از چالش‌هاست. آن حصار مستحكمى كه توانست به مسئولان جرأت بدهد، قدرت بدهد و آنها در مقابل زورگوئى و تحميل دشمنان در قضيه‌ى هسته‌اى بايستند، اراده‌ى مردم بود، پشتيبانى مردم بود؛ پايگاه اقتدار مردمى بود كه توانست اين موفقيت بزرگ را نصيب كشور كند.»

چالش‌هایی که دشمنان انقلاب اسلامی ایجاد کرده‌اند، نه منحصر به موارد فوق بوده و نه به پایان پذیرفته است چنانچه معظم‌له پیش از احصاء این چالش‌ها می‌فرمایند:

«ما وقتى تجربه‌ى سى و دو ساله‌ى انقلاب را بازخوانى مي‌كنيم، ژرفِ ژرفائى حكمت امام و تدبير امام را درمى‌يابيم؛ چرا؟ چون هر نظامى مثل نظام جمهورى اسلامى، با اين آرمان‌هاى بلند، با اين ضديت و مخالفتى كه با استكبار و بى‌عدالتى بين‌المللى دارد، با ايستادگى‌اى كه در مقابل شياطين قدرت در سرتاسر جهان دارد، دشمن‌هاى گردن‌كلفتى دارد. چالش ايجاد ميكنند، مشكل به وجود مى‌آورند.... به اطمينان كامل مي‌شود گفت كه جمهورى اسلامى تا امروز بر همه‌ى چالش‌هاى سخت و نرم كه در مقابل او قرار گرفت، پيروز شده است و به عون الهى، به فضل الهى، به هدايت الهى، بر هر چالش ديگرى هم در آينده پيروز خواهد شد.»

سخن از چالش آینده وقتی مفهوم پیدا می‌کند که یادآوری کنیم رهبر معظم انقلاب اسلامی در نخستین مطلبی که پیرامون انتخابات مجلس نهم در خطبه‌های عید فطر ایراد فرمودند نسبت به چالش‌های امنیتی انتخابات مجلس نهم هشدار داده و با اشاره به تلاش دشمنان برای سوء استفاده از انتخابات علیه امنیت کشور فرمودند:

«امسال ما در آخر سال، انتخابات را داریم. انتخابات همیشه در كشور ما تا حدودى یك حادثه‌ى چالش‌برانگیز است... مراقب باشید این چالش به امنیت كشور صدمه نزند. انتخابات كه مظهر حضور مردم است، مظهر مردم‌سالارى دینى است، باید پشتوانه‌ى امنیت ما باشد. نباید اجازه داد كه این چیزى كه ذخیره‌ى امنیت است، پشتوانه‌ى امنیت است، به امنیت ما صدمه وارد كند. دیدید، حس كردید، از نزدیك لمس كردید آن وقتى را كه دشمنان می‌خواهند از انتخابات علیه امنیت كشور سوء استفاده كنند.»

در آن روز ایشان از آحاد مردم و مسئولان و دارندگان تریبون‌های شفاهی و کتبی خواستند تا مراقب باشند، بهوش باشند. آحاد مردم، مسئولان گوناگون، منبرداران سیاسى، كسانى كه می‌توانند با مردم حرف بزنند، همه مراقب باشند، مواظب باشند؛ و از انتخابات مانند یك نعمت الهى پاسدارى كنند.

در اینجا هم رهبر عزیزمان با تاکید بر اینکه اگر نظام اسلامی که مورد بغض زورگویان است، بخواهد بماند، بايد يك نيرو و ظرفيت عظيمى از او نگهبانى كند، اين نيروى نگهبان عبارت است از اراده‌ى مردم، عزم مردم، حضور مردم. خطاب به ملت بزرگ ایران فرمودند:

«در همه‌ى انتخابات‌ها، به شكل‌هاى مختلف، اين كار صورت گرفته است. شما هوشمنديد، زيركيد؛ خودتان مي‌توانيد تشخيص بدهيد كه براى بى‌رونق كردن انتخابات، بى‌شوق و ذوق كردن مردم به حضور در انتخابات، چه حرفهائى زده مي‌شود و چه كارهائى مي‌شود. شما اين را در سه چهار ماه آينده هم خواهيد ديد. بدانيد انتخابات براى كشور، براى نظام، براى مردم، در همه‌ى دوره‌ها يك دستاورد بزرگ است. وضع مجلس در وضع عمومى كشور تأثيرگذار است. مجلس محور اصلى تصميم‌گيرى در كشور است. اين‌ها همه‌اش اهميت انتخابات را نشان مي‌دهد.»

اما این که چه تلاش‌هایی از سوی دشمنان انقلاب اسلامی و نیروهای همسو با آنها برای خلق چالش احتمالی آینده صورت گرفته و در دستور کارشان قرار دارد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- ادامه حمایت تبلیغاتی و مالی غرب از افراطیون اصلاح‌طلب جهت احیای مجدد فتنه سبز 88

2- ملتهب ساختن فضای سیاسی کشور در آستانه انتخابات که در دستور کار برخی از قرار دارد.

3- زیر سوال بردن سلامت انتخابات توسط گروه‌های سیاسی، بویژه آنکه این اقدام از سوی گروه‌های اصول‌گرا نیز مطرح می‌باشد.

4- تلاش برای کشاندن سطح منازعات سیاسی به کف خیابان‌ها و عرصه‌های عمومی.

5- چراغ سبز برخی از جریانات سیاسی جهت استفاده از فشارهای بیروی با طرح مباحثی چون نظارت بین‌المللی و امواج بی‌ثباتی سیاسی که در ماجرای آزادی چند تن از عوامل فتنه سرباز کرد.

6- دامن زدن به اختلافات داخلی که با انشعابات متعدد در جریان اصولگرا تشدید گردیده است.

7- ارسال علائم منفی در زمینه ایجاد نارضایتی عمومی توسط جریان انحرافی

8- دامن زدن به اغتشاشات اجتماعی ناشی از نارضایتی عمومی از طریق ناکارآمد جلوه دادن طرح هدفمندی یارانه‌ها توسط جریان اصلاحات و کارگزارانی‌ها.

9- تلاش گروه‌های اپوزیسیون جهت احیای فتنه 88 و ایجاد فضای شبیه آن با عنایت به تاکید بر موضوع تقلب جهت اثبات ادعای اصلاح‌طلبان در انتخابات گذشته.

10- پیگیری خط تحریم انتخابات از سوی برخی از احزاب سیاسی جهت کاهش مشارکت مردمی درپای صندوق‌های رأی به منظور اثبات وزن اجتماعی خویش.

11- ترویج روحیه عدم اعتماد به نظام با هدف القای تأثیر منفی انتخابات دهم ریاست جمهوری

12- کشاندن پای قوای سه گانه به منازعات سیاسی

13- راه اندازی جنگ تبلیغاتی جهت تاثیر منفی بر مشارکت عمومی

14- تلاش رسانه‌های استکبار جهانی در بزرگ‌نمایی در اختلافات داخلی

15- برنامه‌ریزی جهت استفاده سوء از اختلافات قومیتی و مذهبی در دستور کار دشمن قرار دارد.

16- تشدید تحریم‌های اقتصادی به منظور بهره‌گیری از نارضایتی احتمالی ناشی از طرح هدفمندسازی یارانه‌ها

17- رجزخوانی ناموزون برخی از مقامات غربی جهت استفاده از تهدیدات سخت

18- تلاش سفارتخانه‌های غربی به منظور جمع‌آوری اطلاعات از نقاط آسیب‌پذیر انتخابات بویژه مباحث چالش برانگیز میان گروه‌های سیاسی.

19- سرمایه‌گذاری دولت انگلیس بر جریان انحرافی به واسطه برخی ارتباطات نزدیک با این گروه.

20- جنگ نیمه سخت سیاسی و اطلاعاتی از طریق فشارهای دیپلماتیک

21- کشاندن موج بی‌ثبات‌سازی سیاسی منطقه به داخل مرزهای کشورمان

  مقصود اصلی از طرح این مسئله،توسط نگارنده این مقاله  جلوگیری از  فتنه انگیزی ، نفوذ بی بصیرتها  و کسب آمادگی لازم در راستای مقابله با آن می باشد.

بر همین اساس رهبر معظم انقلاب به رهکارهایی در این زمینه اشاره فرموده‌اند که اهم آنها عبارتند از:

1- اول، اتحاد و همدلى میان مردم با یكدیگر، و میان مردم با مسئولین، و میان مسئولین با یكدیگر. این، نیاز بزرگ كشور ماست. امروز دنیا دارد یك بخش مهمى از تاریخ خود را می‌گذراند. ما باید در این فصل، در این بخش، در این مقطع، خیلى بهوش باشیم، خیلى مراقب باشیم؛ بفهمیم چه كار داریم می‌كنیم. اگر در بین خودمان كدورت‌ها و بددلى‌ها و بدجنسى‌ها و ناسازگارى‌ها وجود داشته باشد - چه بین آحاد مردم، چه بین مسئولین و مردم، چه بین مسئولین با یكدیگر - نخواهیم توانست به این وظائف بزرگى كه امروز متوجه به ماست، عمل كنیم. این یك توصیه‌ى مهم است، یك ضرورت اصلى است.

2- حضور مردم، شركت مردم - كه بايستى وسيع و گسترده باشد. این چیزى كه ذخیره‌ى امنیت است، پشتوانه‌ى امنیت است، به امنیت ما صدمه وارد كند.

3- مسئله‌ى دوم، قانون‌گرائى در انتخابات، وفادارى به قانون، احترام به رأى مردم. اينجور نباشد كه اگر چنانچه انتخابات بر طبق نظر و ميل ما انجام گرفت، اين را ما قبول داشته باشيم؛ اگر آنى كه ما مي‌خواهيم، سر كار نيامد، مي‌زنيم زير قانون؛ نه قانون را قبول داريم، نه رأى مردم را قبول داريم؛ اين نمي‌شود.

4- مردم بايد كسانى را انتخاب كنند كه به كانون‌هاى ثروت و قدرت متصل نباشند؛ كسانى باشند كه واقعاً مردم اينها را بخواهند؛ بر طبق وجدانشان، بر طبق دينشان، بر طبق وظائف انقلابى‌شان عمل كنند.

5- همه بهوش باشند. آحاد مردم، مسئولان گوناگون، منبرداران سیاسى، كسانى كه می‌توانند با مردم حرف بزنند، همه مراقب باشند، مواظب باشند؛ از انتخابات مانند یك نعمت الهى پاسدارى كنند.

 حسین عبداللهی‌فر ، راه‌کارهای مقابله با چالش آینده ، مجله کلام نور سال نهم/ شماره 98/ آبان 90

چکیده:
 نوشتار حاضر با تعریف و تبیین کوتاهى از مفهوم عوام و خواص، به نقش این دو دسته در شکل‏گیرى حادثه عاشورا پرداخته است و عملکرد خواص بویژه خواص باطل را در فرایند تاریخى این حادثه، به طور مختصر مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است و با تقسیم‏بندى این دسته از افراد، نمونه هایى از رفتار آنان که تاثیر بسزایى در این حادثه داشته است را گوشزد نموده است .
 
مقدمه
 نهضت عاشورا با تمام درسها و عبرتهاى آن، پیام‏آور شکوه و عظمت آن بزرگ مرد الهى; یعنى سید جوانان بهشت، حضرت حسین بن على علیه السلام است . این که نهضت‏بى مثال عاشورا هنوز بر تارک جهان مى‏درخشد و روز به روز به تجلى آموزه‏هاى آن بر تشنگان حقیقت و طالبان سعادت افزوده مى‏شود، چیزى نیست مگر موهبتى برخاسته از عظمت‏شان و بلندى مقام آن امام همام و نشئه وجودى او . از این روست که این نهضت نورش با نام حسین علیه السلام روشن است . نهضت عاشورا در بردارنده مشخصه‏ها و ابعاد مختلف شؤون بشرى است‏به گونه‏اى که سالهاست که فکر بشر را مجذوب خود کرده و انسان امروزى از واقعه آن روز، همواره ابعاد جدیدترى را دریافته و تشنه‏تر از همیشه به بررسى ابعاد و آموزه‏هاى آن مى‏پردازد . به همین جهت، مسلمین باید در فراگیرى درسها و عبرتهاى عاشورا بذل همت کرده و در طریق نیل به سعادت، آنها را چراغ راه خویش قرار دهند .
 
از آنجا که شخصیت وجودى سید الشهداء و قیام الهى او مشتمل بر جلوه‏هاى متنوعى از هدایت انسانهاست و همین امر سبب جلب افکار اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان به این حقیقت‏بوده، هر کس از زاویه‏اى به بررسى و تحقیق نشسته است و چه بسا در این میان به نتایج مفیدى هم دست‏یازیده است . یکى از مسائل مورد بحث در راستاى عبرت‏گیرى از حماسه عاشورا، بررسى موقعیت عوام و خواص در این حادثه است; مساله‏اى که رهبر معظم انقلاب بارها به آن اشاره فرموده و تذکر داده‏اند . آنچه در پى مى‏آید، نگاهى به نقش خواص و عوام در شکل‏گیرى حادثه عاشورا و ارزیابى عملکرد آنهاست و البته قبل از پرداختن به اصل موضوع توجه به دو نکته، از باب مقدمه، ضرورى است:
 
1 - مراد از خواص و عوام
 از آنجا که انسان مدنى الطبع و نیازمند به زندگى اجتماعى است، همواره تکامل و تعالى خود را در همبستگى با جامعه مى‏بیند و عموما فرایند تاثیرگذارى و تاثیرپذیرى را در جامعه به عنوان یک حقیقت مى‏پذیرد; از این رو، در مطلق جوامع بشرى، مردم از حیث تاثیرات متقابل، به دو قطب تاثیرگذار و تاثیرپذیر تقسیم مى‏شوند . در این میان، ویژگى گروه تاثیرگذار که معمولا اقلیت جامعه را تشکیل مى‏دهند، این است که مى‏توانند بر اساس بصیرت، عقل و تحقیق به تحلیل و بررسى مسائل بپردازند و در جریانهاى اجتماعى پیش‏کسوت باشند و آنها «خواص‏» نامیده مى‏شوند . از دیدگاه جامعه‏شناسى، «خواص‏» ، نوعى از گروه‏هاى اجتماعى هستند که «عوام‏» ، در ارزشیابى خود، آنها را ملاک و معیار قرار مى‏دهند و در اعمال و رفتار خود از آنها الهام مى‏گیرند; از این رو، به آنها گروه‏هاى «مرجع‏» یا «داورى‏» یا «استنادى‏» گفته مى‏شود . (2)
 
رهبر معظم انقلاب، در یک تقسیم جامعه‏شناسانه از این گروه اینگونه یاد مى‏کنند:
 «[خواص] کسانى [هستند] که از روى فکر، فهمیدگى، آگاهى و تصمیم‏گیرى، کار مى‏کنند; یک راهى را مى‏شناسند و دنبال آن راه، حرکت مى‏کنند ... خواص; یعنى کسانى که وقتى عملى انجام مى‏دهند، موضع‏گیرى مى‏کنند و راهى را [که] انتخاب مى‏کنند از روى فکر و تحلیل است; مى‏فهمند، تصمیم مى‏گیرند و عمل مى‏کنند .» (3)
 
اما واژه «عوام‏» جمع «عامه‏» است و در لغت‏به معناى توده مردم آمده است . (4) راغب اصفهانى در مفردات الفاظ قرآن [علت] نامگذارى توده مردم به «عامه‏» را، فراوانى آنان مى‏داند و در مقابل، خواص، جمع خاصه، گروه ویژه و برجسته مردم است . (5) قابل ذکر است که «عامه‏» به معناى توده مردم، در محاورات عرفیه، فراوان استعمال مى‏شود . حضرت على علیه السلام در موارد مختلفى، «عامه‏» را در همین معنا استعمال فرموده است، از جمله آنجا که مى‏فرماید:
 «و ان العامة لم تبایعنى لسلطان غالب و لا لعرض حاضر»
 یعنى: عامه و توده مردم با من بیعت نکردند به جهت تسلط و غلبه (اى که داشته باشم) و نه به جهت مال و دارایى موجود (که طمع به آن کرده باشند; بلکه با اختیار و خواست‏خود دست‏بیعت‏به سوى من دراز کردند). (6)
 
شایان ذکر است که عوام در اصطلاح جامعه‏شناسى، عبارت از اکثریتى است که توانایى تجزیه و تحلیل مطالب را ندارند و صاحب نظر و راى نیستند; آنها بر اساس عملکرد خواص، ارزشها و عملکرد خود را تنظیم مى‏کنند و در واقع، پیرو تصمیم و نظر دیگرانند . رهبر معظم انقلاب در خصوص این دسته چنین فرمودند:
 «عوام یعنى کسانى که وقتى جو به یک سمتى مى‏رود اینها هم مى‏روند; تحلیلى ندارند . یک وقت مردم مى‏گویند زنده باد، این هم نگاه مى‏کند [و] مى‏گوید زنده باد; یک وقتى مردم مى‏گویند مرده باد، او هم نگاه مى‏کند [و] مى‏گوید مرده باد . یک وقت جو اینگونه است اینجا مى‏آید; یک وقت جو آن طور است، آنجا مى‏رود .» (7)
 چنان که اشاره کردیم، از این گروه با تعابیرى از قبیل عوام، تاثیرپذیر، بیشترین، پیرو، توده و عموم یاد مى‏شود .
 
2 - اهمیت عملکرد خواص و عوام در شکل‏گیرى فرایندهاى تاریخى
 حوادث گذشته که چیزى جز محتواى تاریخ نیست، گنجینه عبرت‏گیرى آیندگان و سرمایه‏اى گران سنگ براى نوع بشر است . مطالعه و بررسى این حوادث و پیامدهاى آنها، براى انسان در نوع تفکر و تصمیم‏گیرى و برخورد با قضایاى پیش‏آمده امرى ضرورى است .
 
با یک نگاه جامعه‏شناختى نسبت‏به جوامع پیشین، در مى‏یابیم که هر جامعه‏اى در طول تاریخ، افرادش را در دو گروه خواص و عوام تجزیه کرده است و در واقع، همین دو گروهند که منشا تحولات تاریخى در دوره‏هاى مختلف بوده‏اند; به گونه‏اى که هر پدیده تاریخى، حاصل نوع عملکرد این دو طایفه و تعامل آنهاست . اکنون با توجه به مرجعیت‏خواص براى عوام و تاثیرپذیرى گروه پیرو از طایفه پیشرو، عملکرد و نوع تفکر این دو دسته در انعقاد و شکل‏گیرى فرایندهاى تاریخى، امرى حایز اهمیت‏خواهد بود; زیرا نوع عملکرد آنها مى‏تواند جامعه و حتى تاریخ را سعادتمند کند و یا به تباهى و انهدام بکشاند; عنصر اصلى در این امر، خواص هستند; زیرا به فرموده رهبر معظم‏انقلاب:
 «حرکت‏خواص، به دنبال خود، حرکت عوام را مى‏آورد ... یک وقت‏یک حرکت‏بجا، تاریخ را نجات مى‏دهد; گاهى یک حرکت نابجا که ناشى از ترس و ضعف و دنیاطلبى و حرص براى زنده ماندن است، تاریخ را در ورطه گمراهى مى‏غلطاند ... اگر خواص، در هنگام خودش، کارى را که لازم است، تشخیص دادند و عمل کردند، تاریخ نجات پیدا مى‏کند و حسین بن على‏ها به کربلا کشانده نمى‏شوند .» (8) و نیز «وقتى که خواص طرفدار حق در یک جامعه - یا اکثریت قاطعشان - آنچنان مى‏شوند که دنیاى خودشان برایشان اهمیت پیدا مى‏کند، از ترس جان، از ترس از دست‏دادن مال و از دست دادن مقام و پست، از ترس منفور شدن و تنها ماندن، حاضر مى‏شوند حاکمیت‏باطل را قبول کنند .» (9)
 
بدیهى است اگر خواص در تشخیص صواب از خطا دقت داشته باشند و همت‏خود را در راستاى آنچه که به صلاح جامعه و تاریخ است، استوار سازند، عوام نیز پیروى مى‏نمایند; زیرا خواص در همه ابعاد فکرى، رفتارهاى فردى و اجتماعى و سایر شؤونات، مقتداى عوام هستند . نتیجه چنین عملکردى، تعالى جامعه و سعادت مردم است، در غیر این صورت نتیجه‏اى جز تباهى و انهدام نخواهد داشت .
 
نقش خواص در پیدایش حادثه عاشورا
 پیدایش هر حادثه‏اى در جوامع بشرى در مرتبه اول، معلول عملکرد خواص آن جامعه است که طبیعت چنین عملکردى، تاثیرپذیرى عوام را بدنبال دارد; خواص، یا خواص حقند و یا خواص باطل . خواص حق، نیز در مقابل مظاهر دنیوى یا پاى‏بند به حقند و یا روى‏گردان از حق . بدیهى است هر یک از این اقسام مى‏تواند در پیدایش و عدم پیدایش فرایندهاى تاریخى، اجتماعى، سیاسى و غیره موثر باشد و در نتیجه جامعه را به صلاح و یا فساد بکشاند .
 حادثه عاشورا و کشته شدن فرزند رسول خدا صلى الله علیه و آله یکى از حوادثى است که نقش خواص در قبال آن بسیار برجسته و قابل توجه و تامل بوده است . اکنون، به بررسى وضعیت‏خواص نسبت‏به قیام عاشورا مى‏پردازیم .
 
خواص و منتقدین معاصر امام حسین علیه السلام
 در یک تقسیم بندى مى‏توان خواص دوره امام حسین را به چند دسته تقسیم کرد:
 1 - بقایاى اصحاب پیامبر صلى الله علیه و آله از مهاجر و انصار; مانند: جابر بن عبدالله انصارى، ابن عباس، سهل بن ساعده و انس بن مالک .
 2 - بزرگان و خواص شیعه، مانند: محمد حنفیه، مختار، سلیمان بن صرد خزاعى، هانى بن عروه، مسیب بن نجبه فرازى و ابراهیم اشتر .
 3 - اطرافیان خلفا، مانند: عبدالله بن عمر و عبدالله بن زبیر .
 4 - منتقدین در قبایل قحطانى در سرزمین عراق که شامل بزرگان و رؤساى قبایل قحطانى مى‏شوند، مانند: شمر، محمد بن اشعث و عمر بن حریث .
 5 - کارگزاران بنى امیه از قبیل عمارة بن عقبه بن ولید و ابن زیاد .
 
اکنون با توجه به عملکرد خواص عصر امام حسین علیه السلام در قبال حادثه عاشورا، مى‏توان آنها را به دو گروه تقسیم کرد: یک دسته، کسانى که از همکارى با امام علیه السلام به علل و دلایلى بازماندند و توفیق حضور در رکاب او را نیافتند . دسته دوم، کسانى که زمینه‏ساز حادثه عاشورا بوده و آتش جنگ را بر علیه امام علیه السلام دامن زدند . گروه اول را نیز از حیث نوع موضع‏گیرى مى‏توان به اقسامى به این شرح‏تقسیم‏کرد:
 
الف) کسانى که به حقانیت امام علیه السلام قائل بودند; اما قدرت همراهى و یارى او را نداشتند از این گروه مى‏توان افرادى از قبیل جابر بن عبدالله انصارى، آن صحابى بزرگ پیامبر صلى الله علیه و آله، را نام برد . جابر بن عبدالله بن عمرو بن حرام خزرجى انصارى مکنى به ابو عبدالله از بزرگان صحابه رسول الله صلى الله علیه و آله و از دوستداران خاندان پاک آن حضرت است . جابر خود گوید: «رسول اکرم صلى الله علیه و آله خود شخصا در بیست و یک غزوه حضور داشت و من در نوزده غزوه شرکت داشتم‏» وى در بدر و احد شرکت ننمود; ولى به مسلمانان آب مى‏داد که پدرش به علت‏خردسالى او را از نبرد باز مى‏داشت . جابر در صفین در رکاب امیرالمؤمنین علیه السلام بوده و او نخستین کسى است که امام حسین علیه السلام را پس از شهادتش زیارت نمود و آخرین نفر از یاران رسول الله صلى الله علیه و آله بود که درگذشت . وى نسبت‏به خاندان رسالت ارادتى شایان داشت که حدیث لوح فاطمه علیها السلام مشتمل بر اسامى حضرات ائمه معصومین را او به امام باقر علیه السلام بازگفت و سلام پیغمبر را به آن حضرت رساند . (10) ایشان در هنگام حادثه عاشورا نابینا بوده است; از این رو، نتوانست‏با امام علیه السلام در کربلا حضور یابد . عبدالله بن جعفر و محمد حنفیه نیز از همین گروهند که به علت کهن‏سالى و بیمارى یا علل و مصالح دیگر، از حضور در کربلا بى‏نصیب ماندند . (11)
 
ب) کسانى که قائل به حقانیت امام علیه السلام بودند و در عین توانایى، با او همراه نشدند . یکى از این افراد، عبیدالله بن حر جعفى است . او یکى از هواداران عثمان بود که پس از کشته شدن او، به نزد معاویه رفت و در جنگ صفین در مقابل حضرت على علیه السلام به جنگ ایستاد . (12) او شاعر نیز بود و در بین مردم کوفه شخصى شناخته شده به حساب مى‏آمد . وى در حالى که مى‏توانست امام را یارى دهد، چنین کارى نکرد; زیرا وقتى امام علیه السلام به منزل «قصر مقاتل‏» رسیدند، خیمه‏اى دیدند; سؤال فرمودند که خیمه کیست؟ گفتند: متعلق به عبیدالله بن حر جعفى است . امام علیه السلام کسى را فرستاد تا او را به همکارى دعوت کند; اما او جواب منفى داد و گفت:
 من از کوفه بیرون نشدم مگر به خاطر این که با حسین علیه السلام نباشم چون در کوفه یاورى ندارد و من اصلا دوست ندارم او را ببینم و او هم مرا ببیند .
 
پاسخ او را به امام علیه السلام گفتند و آن حضرت خودش نزد او رفت و پس از سلام، از او براى خروج علیه یزید دعوت کرد; ولى عبیدالله همان جواب را تکرار کرد و چون امام علیه السلام از هدایت و رستگارى او، مایوس شد، فرمود:
 نصیحتى به تو مى‏کنم و آن این که تا مى‏توانى خود را به مکان دورى برسان تا صداى استغاثه ما را نشنوى; زیرا به خدا سوگند اگر صداى استغاثه ما به گوش کسى برسد و به یارى ما شتاب نکند، خدا او را در آتش جهنم قرار خواهد داد . (13)
 
سرانجام، عبیدالله امام علیه السلام را یارى نکرد; در حالى که توانایى چنین امرى را داشت . از خلال کلمات عبیدالله با امام علیه السلام و نیز با توجه به اشعارى که بعد از شهادت امام علیه السلام از او نقل شده است، مى‏توان دریافت که او منکر حقانیت امام علیه السلام نبوده بلکه معتقد به آن بوده است; مثلا وقتى که امام علیه السلام او را به توبه دعوت کرد و راه توبه را پیوستن به فرزند دختر رسول خدا معرفى نمود، عبیدالله گفت:
 «به خدا سوگند من مى‏دانم که هر کس از فرمان تو پیروى کند به سعادت ابدى و خوشبختى ابدى نائل شده است ولى من احتمال نمى‏دهم که یارى من به حال تو سودى داشته باشد .»
 
او، همچنین در اشعارى که در حسرت نپیوستن به امام علیه السلام سروده است، مى‏گوید:
 فیالک یا حسرة ما دمت‏حیا
 تردد بین صدرى و التراقى
 حسین حین یطلب نصر مثلى
 على اهل العداوة و الشقاق
 حسین حیث‏یطلب بذل نصرى
 على اهل الضلالة و النفاق
 لو انى اواسیه بنفسى
 لنلت کرامة یوم التلاقى
 
آه از حسرت و تاسف سنگینى که تا زنده هستم، در میان سینه و گلویم در حرکت است . آنگاه که حسین بر اهل نفاق و ستم پیشگان از مثل من یارى مى‏طلبید; آنگاه که مى‏خواست‏براى نابودى اهل ضلال و نفاق به یاریش بشتابم; آرى! اگر آن روز از راه جان، یارى و مواساتش مى‏نمودم، در روز قیامت‏به شرافتى بس بزرگ نائل مى‏شدم . (14)
 بدیهى است اعتقاد به این که امام علیه السلام بر علیه اهل ضلال و نفاق قیام کرد و سعادت و خوشبختى در فرمانبردارى از اوست، کاشف از اعتقاد به حقانیت امام علیه السلام است; هر چند که این امر، به تنهایى، علت رستگارى نیست; بلکه حرکت‏بر اساس این اعتقاد و عمل بر طبق آن، لازم است و چون عبیدالله اعتقاد را به مرحله عمل نرسانید، رستگار نشد .
 
البته اعتقاد به حقانیت نیز، از حیث‏شدت و ضعف داراى مراتب است . از این رو، افرادى مانند سلیمان بن صردخزاعى، نجبه فرازى (از سران شیعیان کوفه) معتقد به حقانیت امام علیه السلام بودند و با این حال، از او دعوت رسمى به عمل آوردند; اما یاریش نکردند . شاید بتوان گفت اعتقادشان به حقانیت امام علیه السلام در مرتبه شدیدتر نسبت‏به عبیدالله بوده است; ولى آنچه اهمیت دارد، عمل است که هم آنان و هم عبیدالله در آن مساوى بودند .
 
ج) کسانى که نسبت‏به حقانیت امام علیه السلام توقف کرده و یا از منکرین بودند و بدین جهت از یارى او خوددارى کردند .
 عبدالله بن عمر را مى‏توان یکى از این افراد دانست .
 «وى سال سوم بعثت، در مکه متولد شد و گویند قبل از پدرش ایمان آورده که بنابراین باید پیش از بلوغ مسلمان شده باشد . او پیش از پدر خود به مدینه هجرت کرد و در سال 73 یا 74 ه . ق . در سن 84 سالگى در مکه از دنیا رفت .» (15)
 
در همان روزهاى اول ورود امام حسین علیه السلام به مکه، عبدالله بن عمر که براى عمره مستحب آنجا بود، خدمت امام علیه السلام آمد و چنین گفت:
 اى اباعبدالله! چون مردم با این مرد بیعت کرده‏اند و درهم و دینار در دست او قرار دارد، قهرا مردم به او اقبال نشان مى‏دهند و با دشمنى خاندان اموى با شما، مى‏ترسم در صورت مخالفت‏با او کشته شوى و گروهى از مسلمین قربانى گردند و از رسول خدا صلى الله علیه و آله شنیدم که مى‏فرمود: «حسین کشته خواهد شد و اگر مردم دست از یارى او بردارند، به ذلت مبتلا مى‏گردند .» اکنون پیشنهاد من به شما آن است که همان طور که همه مردم با یزید بیعت کرده‏اند، تو نیز بیعت کنى و از ریخته شدن خون مسلمین بترسى . (16)
 
امام علیه السلام پس از دادن پاسخ او فرمود:
 اى ابوعبدالرحمان از خدا بترس و از یارى ما دست‏برمدار .
 اما این سخنان نورانى در او تاثیر نکرد و سرانجام از جمله کسانى شد که با یزید بیعت کرد . (17) او بیعت‏خود را با یزید اینگونه توجیه مى‏کرد که اگر این کار درستى بوده چه بهتر و گرنه صبر مى‏کنم تا اوضاع بهتر شود . پس از این که مردم مدینه علیه یزید خروج کردند و بیعتش را شکستند، وى فرزندان خود را گرد آورد و گفت ما طبق بیعت‏خدا با او بیعت کردیم و از پیغمبر شنیدم فرمود: روز قیامت پرچمى افراشته گردد و گروهى به زیر آن گرد آیند و سپس اعلام شود که اینان جفاکارانند و بزرگترین جفا و خدعه پس از شرک به خدا نقض بیعت است . مبادا یکى از شما بیعت‏خود را بشکند که میان من و او شمشیر حکم خواهد کرد . (18) البته عبدالله بن عمر از زمان حضرت على علیه السلام نیز یکى از خواصى بود که در عین اعتقاد به حقانیت على علیه السلام و او در واقع، از قاعدین (20) بود; اما در قضیه عاشورا، با توجه به عملکردش و روى آورى به یزید و پاى‏بندى به او وتنها گذاشتن امام، با علم به حدیث پیغمبر که هر کسى از یارى و نصرت حسین علیه السلام دست‏بردارد ذلیل و خوار است، او را از قاعدین و توقف‏کنندگان در حقانیت امام دانستن، بسى جاى تامل دارد و چنین تعبیرى در حق ایشان مسامحه است; زیرا او آشکارا تعیین موضع کرد و به یزید اعلام وفادارى نمود و به بیعت‏خود استوار ماند و براى او تبلیغ مى‏کرد .
 
یکى دیگر از کسانى که در حقانیت امام تردید داشته و یا منکر آن بوده است و به همین جهت در رکاب امام علیه السلام در جنگ با دشمنان حاضر نشد، عبدالله بن زبیر است .
 «وى بیست ماه پس از هجرت، در مدینه متولد شد . محدثین و مورخین عامه، او را به کثرت عبادت وصف مى‏کنند . وى از سرسخت‏ترین دشمنان خاندان پیامبر اسلام بوده و هم او بود که پدرش را از على علیه السلام برگردانید و او را به جنگ با آن حضرت، برانگیخت . سعید بن جبیر روایت کرده که روزى عبدالله بن زبیر، به عبدالله بن عباس رو کرد و گفت: چهل سال است که دشمنى شما اهل بیت را در دل خویش جا داده‏ام و آن را پنهان مى‏دارم .» (21)
 
او نیز از مخالفت‏کنندگان با بیعت‏یزد بود . به دنبال آن از مدینه به مکه پناهنده شد . وى از جمله کسانى بود که مى‏خواست امام حسین علیه السلام در مکه نماند; زیرا با حضور امام و تجمع مردم بر گرد آن حضرت زمینه‏اى براى توفیق او نبود . (22) وى، هر چند که گاهى به ظاهر، پیشنهاد انصراف از سفر عراق را به امام علیه السلام مى‏داد; اما از آنجا که هواى خلافت را در سر مى‏پروراند و در فکر سقوط حکومت‏یزید بود تا این که لباس خلافت را بر تن خود بپوشاند، خود را رقیب جدى امام علیه السلام مى‏دانست و نه تنها با هدف او موافق نبود، بلکه به شکست او نیز بى‏میل نبود; از این رو، از شهادت امام علیه السلام کمال استفاده را به نفع خود بر علیه یزید کرد .
 «عبدالله زبیر» پس از مرگ یزید ادعاى خلافت کرد و گروهى با او بیعت کردند تا این که در سال 73 هجرى در دوره خلافت عبدالملک به دست نیروهاى حجاج بن یوسف که براى سرکوبى او به مکه هجوم آوردند، کشته شد .» (23)
 
زمینه سازان و به وجود آورندگان حادثه عاشورا
 حادثه عاشورا در بر دارنده دو گونه از خواص بود: خواص حق و مثبت که در لشکرگاه امام علیه السلام طریق سعادت را مى‏پیمودند و دیگرى خواص باطل و منفى که در مقابل امام علیه السلام صف کشیده بودند . هر کدام از این دو گونه خواص، گروه زیادى از عوام را پشت‏سر داشت . از آنجا که بحث ما پیرامون آسیب‏شناسى خواص جبهه باطل و ارزیابى آنهاست، بحث را به این گروه اختصاص مى‏دهیم .
 
متاسفانه، شمار خواص منفى و منحرفى که در زمینه‏سازى و پیدایش حادثه عاشورا و راه‏اندازى عوام بر علیه امام علیه السلام تاثیر بسزا داشته‏اند، کم نبود . حضور کوفیان و قبایل مختلف کوفه در لشکرکشى علیه امام حسین علیه السلام، گواه این مطلب است . عوامل انحراف این گونه خواص - چنان که خواهد آمد - امورى از قبیل راحت‏طلبى، دنیاپرستى، بریدن از معنویت، تعصبات قبیله‏اى و جعل حدیث‏بوده است . شناخت مصادیق خواص، خصوصا خواص جبهه باطل، جهت‏بررسى آسیب‏ها و دلایلى که باعث لغزش و انحراف آنها شده است و نیز عبرت‏گیرى از عاقبت‏سیاه آنان، امرى پسندیده و بلکه لازم است . شناخت مصادیق این نوع خواص در هر دوره‏اى از تاریخ اسلام، با توجه به گویا بودن تاریخ اسلامى، امرى نه چندان سخت و در عین حال، زحمتى مفید است; زیرا تاریخ سند گویاى حوادث گذشته و آینه اعمال و عملکردهاى گذشتگان است . اینک، به بعضى از خواص منفى و تاثیرگذار در ایجاد زمینه‏ها و پیدایش حادثه عاشورا اشاره مى‏کنیم .
 
1 - شریح قاضى:
 شریح بن حارث، قاضى معروف کوفه و وابسته به امویان بود . او در اصل یمنى بود و در زمان عمر به قضاوت کوفه منصوب شد و مدت شصت‏سال این شغل را داشت . جز در ایام عبدالله بن زبیر که سه سال این کار را ترک کرد، در ایام حج دست از این کار کشید و تا زمان مرگش در سال 97 یا 98 هجرى که عمرش بیش از صد سال بود، خانه نشین شد . (24)
 «معروف است که وى به دستور ابن زیاد فتوا داد که چون حسین بن على علیه السلام بر خلیفه وقت‏خروج کرده است، دفع او بر مسلمانان واجب است . چهره شریح قاضى به عنوان عالم وابسته به دربار ستم و در خدمت زر و زور و تزویر شناخته مى‏شود و [معلوم است که دشمنان] همیشه براى کوبیدن حق، از چهره‏هاى مذهبى و موجه که مردم حرفشان را مى‏پذیرند، استفاده مى‏کنند [و] شریح هم در منصب قضاوت بود و چنین سوء استفاده‏اى از موقعیت او به نفع حکومت جور انجام گرفت .» (25)
 
رهبر معظم انقلاب در خصوص این شخص و نقش مؤثر او در ایجاد زمینه براى کشتن فرزند رسول خدا صلى الله علیه و آله، فرمودند:
 «شریح قاضى که جزو بنى امیه نبود، کسى بود که مى‏فهمید حق با کیست; مى‏فهمید اوضاع از چه قرار است . وقتى هانى بن عروة را به زندان انداختند و سر و رویش را مجروح کردند، سربازان و افراد قبیله‏اش اطراف قصر عبیدالله بن زیاد را گرفتند . ابن زیاد ترسید . به شریح قاضى گفت: برو به اینها بگو هانى زنده است . شریح دید که هانى مجروح است . هانى بن عروه گفت: «اى مسلمانها! این چه وضعى است (خطاب به شریح) پس قوم من چه شدند؟ مردند؟ چرا سراغ من نیامدند؟ چرا نمى‏آیند مرا از اینجا نجات دهند؟» شریح قاضى گفت: «مى‏خواستم بروم و این حرفهاى هانى را به مردم بگویم; اما افسوس که جاسوس عبیدالله آنجا ایستاده بود، جرات نکردم .» جرات نکردم; یعنى چه؟ یعنى ترجیح دنیا بر دین . شاید اگر شریح همین یک کار را انجام مى‏داد تاریخ عوض مى‏شد .» (26)
 اگر او واقعیت را به مردم مى‏گفت، شاید هانى کشته نمى‏شد و مسلم تنها نمى‏ماند و حادثه کربلا به وجود نمى‏آمد .
 
2 - عمر بن سعد
 او یکى از شخصیت‏هاى باطل و موثر در تحقق حادثه کربلا بود; او پسر سعد بن وقاص از سرداران صدر اسلام بود . (27) قبل از حادثه عاشورا ابن زیاد حکمرانى رى را به او داده بود . وقتى که ابن زیاد از رسیدن امام علیه السلام به عراق مطلع شد، عمر سعد را طلبید و به او امر کرد که اول به کربلا برود و با حسین علیه السلام بجنگد و پس از آن، به رى برود; در غیر این صورت خبرى از ایالت رى نیست . عمر سعد بین جنگ با امام علیه السلام و دست‏برداشتن از ملک رى مردد شد و سرانجام دنیاپرستى و ظواهر دنیوى و حکمرانى رى را بر کشتن فرزند پیغمبر صلى الله علیه و آله ترجیح داد و به کربلا رفت . در کربلا، در موقعیت‏هاى مختلف، امام علیه السلام سعى کرد او را از جنگیدن منصرف کند; ولى آن بدبخت نپذیرفت و در روز عاشورا اولین تیر را خودش به سوى لشکرگاه امام حسین علیه السلام روانه کرد . (28) چنان که در کتب تاریخ نیز، آمده است، عمر بن سعد از اول نسبت‏به کشتن امام علیه السلام کراهت داشت و این بدین جهت‏بود که خوب مى‏دانست‏حسین علیه السلام کیست; احادیث پیغمبر را در فضیلت او شنیده بود و نیز این سخن حضرت على علیه السلام را که «واى بر تو اى عمر بن سعد! چگونه خواهى بود در روزى که بین جنت و نار مخیر شوى و تو جهنم را اختیار کنى .» (29) اما با این حال حب جاه و مقام او را به جهنم کشاند و به عنوان فرماندهى لشکر ابن زیاد، اهل بیت پیامبر صلى الله علیه و آله را به خاک و خون کشید .
 
3 - حصین بن نمیر
 او یکى دیگر از خواص لشکر ابن زیاد بود .
 «وى از سران امویان و از قبیله کرزه بود که همواره با آن (امام علیه السلام) دشمنى داشت . در جنگ صفین در سپاه معاویه بود . در ایام یزید نیز، بر عده‏اى از سپاه، فرماندهى داشت . او در دوران قیام مسلم بن عقیل در کوفه، رئیس پلیس ابن زیاد بود . هم او بود که قیس بن مسهر، فرستاده حسین علیه السلام را دستگیر کرد و نزد ابن زیاد فرستاد و قیس به شهادت رسید . او بود به هنگامى که عبدالله بن زبیر در مکه بر ضد یزید، سر به مخالفت‏برداشته بود، بر کوه ابو قیس منجنیق نهاد و کعبه را هدف قرار داد . » (30)
 در دوران یزید، به دستور او در حمله و محاصره مدینه شرکت داشت . او از مخالفان سرسخت‏شیعه بود و در سرکوبى نهضت توابین حضور داشت و سه سال بعد (در سال 67 ق). به دست ابراهیم اشتر کشته شد . وى در حادثه عاشورا از فرماندهان گروه تیرانداز بود که به سپاه امام حسین علیه السلام حمله‏کردند . (31)
 
4 - شبث‏بن ربعى
 او یکى از خواص کوفه و از طایفه بنى تمیم است .
 «از متعینین کوفه و ابتدا در مسلک یاران امیرالمؤمنین علیه السلام بود و حضرت او را با عدى بن حاتم یا با صعصعة بن صوحان به نزد معاویه فرستاد که وى را به طاعت‏خود بخوانند و او با معاویه به شایستگى سخن گفت و در جنگ صفین در رکاب حضرت بود; ولى هنگام عزیمت‏حضرت به نهروان، او و اشعث‏بن قیس و عمرو بن حریث، سر از اطاعت او تافته، دیگران را نیز از اطاعت او باز مى‏داشتند .» (32)
 وى از جمله کسانى بود که دعوت نامه براى امام حسین علیه السلام فرستاد; اما روز عاشورا به عنوان یکى از نیروهاى پیاده لشکر عمر سعد در مقابل امام علیه السلام ایستاد .
 
«شبث‏بن ربعى از چهره‏هاى متلون تاریخ بود . در قتل حسین بن على علیه السلام شرکت داشت ... و پس از عاشورا، به شکرانه و خوشحالى از کشته شدن حسین علیه السلام، مسجدى در کوفه تجدید بنا کرد . او بعد از چندى، همراه مختار به خونخواهى حسین بن على علیه السلام پرداخت و رئیس پلیس مختار شد . او در کشتن مختار نیز حضور داشت .» (33)
 خدا نترسى و به دنبال آن دنیاپرستى چنین افرادى بود که سیر تاریخ را منحرف کرد، عوام را از اطراف مسلم بن عقیل پراکنده ساخت و آنها را در مقابل فرزند رسول خدا صلى الله علیه و آله قرار داد . رهبر معظم انقلاب در گوشه‏اى از سخنان خود با اشاره به این مطلب، فرمودند:
 «اگر امثال شبث‏بن ربعى در یک لحظه حساس از خدا مى‏ترسیدند، به جاى این که از ابن زیاد بترسند، تاریخ عوض مى‏شد [اما] آنها آمدند مردم را متفرق کردند . عوام متفرق شدند .» (34)
 
5 - حدیث‏سازان
 وجود منتقدین و خواصى که کارشان جعل حدیث‏بود، یکى دیگر از عوامل پیدایش حادثه عاشورا به شمار مى‏آید . آنان که به نفع دستگاه حکومتى اموى جعل حدیث مى‏کردند، نه تنها، قیام امام حسین علیه السلام را غیر مشروع جلوه مى‏دادند و آن را خروج بر خلیفه مسلمین قلمداد مى‏کردند، بلکه عوام را نیز به دنبال خود کشیده و آنها را تحریک به جنگ بر علیه امام علیه السلام مى‏کردند . فضاى بیمار سیاسى کوفه نیز چنین نغمه‏هاى شومى را پذیرا مى‏شد و به همین علت‏بود که از عوام تا خواص، از رعیت تا اشراف و سران قبایل از مقاتله با فرزند رسول خدا مضایقه نکردند . اینک به یکى از این احادیث‏ساختگى که راوى آن که بشیر بن عمرو انصارى است، بنگرید:
 حمد بن عبدالرحمان مى‏گوید: نزد بشیر بن عمرو انصارى رفتم در حالى که یزید خلیفه شده بود; او چنین اظهار داشت: «مخالفان یزید مى‏گویند که یزید بهترین فرد براى مدیریت جامعه نیست، بعد مى‏افزاید: و من هم این را قبول دارم; اما اگر رهبرى یزید پذیرفته شود بهتر از آن است که اختلاف پدیدار شود; زیرا از پیامبر صلى الله علیه و آله شنیدم که فرمود: «لا یاتیک فى الجماعة الاخیر یعنى: از ناحیه جماعت، چیزى غیر از خیر نصیب شما نمى‏شود .» بر طبق این حدیثى که بشیر بن عمرو انصارى ساخته، در صورتى که جامعه یزید را قبول کرد، مخالفان او نباید حرفى بزنند; زیرا پیامبر، اصالت را به جامعه داده است . یزید هر چند شخصى بدکاره و نالایق بوده ولى تا زمانى که نماز مى‏خواند و جماعت و جمعه اقامه مى‏کند، دیگر نباید علیه او قیام کرد ... و هر کس بر خلاف این جریان حرکت کند، باید او را کشت .» (35)
 
خلاصه آن که، زمینه‏سازان و پدیدآورندگان حادثه عاشورا، به طور عمده، اشراف کوفه بودند که جماعتى مانند اسماء بن خارجه، محمد بن اشعث، کثیر بن شهاب، شمر بن ذى الجوشن و خلاصه بزرگان و رؤساى قبایل قحطانى که قبایل خود را با خود به جنگ بردند . از همین گروهند و البته، اگر چه اشراف و بزرگان این قبایل از طرفداران سنتى بنى امیه نبودند; اما همه اینها را حب جاه، مال و ریاست در صف بنى امیه قرار داده بود .
 
طرفداران بنى امیه نیز که همان عثمانیان افراطى باشند، از زمینه‏سازان اصلى حادثه عاشورا به شمار مى‏آیند . یکى از اینها عمارة بن عقبه بن ولید بود که به یزید نامه نوشت و عزل نعمان را از ولایت کوفه درخواست کرد . از پیامدهاى این درخواست، آمدن عبیدالله بن زیاد به کوفه و به دنبال آن، تهدید مردم به قتل در صورت همکارى با مسلم بن عقیل و در نتیجه تنها ماندن مسلم و شهادت او و دیگر خواص شیعه از جمله هانى بن عروة بود که همه اینها زمینه پیدایش حادثه کربلا را فراهم آوردند .
 نقش عوام در حادثه عاشورا اجمالا از دو منظر قابل ملاحظه است: یکى از جهت نظرى و فکرى; زیرا عوام حاضر در لشکر کفر، از حیث نظرى و اعتقاد، پیرو خواص و بزرگان و سران خود بودند و دیگرى از حیث عملى که همه آنها باز به پیروى از سران خود و به دستور آنان، زینت دهنده لشکر عمر سعد بر علیه امام علیه السلام بودند . که بررسى آن را به جهت اختصار به زمان دیگرى وا مى‏گذاریم .
 
پى‏نوشت:
 1) حسن رضایى‏مهر :مدرس حوزه، محقق و نویسنده .
 2) ر . ک .: به منصور وثوقى و على نیک خلق، مبانى جامعه‏شناسى، انتشارات خردمند، چاپ سوم، زمستان 1370، ص 209 .
 3) از بیانات مقام معظم رهبرى در تاریخ 20/3/75 در جمع فرماندهان لشکر 27 حضرت رسول صلى الله علیه و آله .
 4) منجد الطلاب، ترجمه محمد بندرریگى، ماده عمم; آذرتاش آذرنوش، فرهنگ معاصر عربى فارسى، نشر نى، تهران، چاپ اول، 1379، ص 459 .
 5) پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامى، دانشنامه امام على علیه السلام، زیر نظر على‏اکبر رشاد، تهران، چاپ اول، 1380، ج 6، ص 323 .
 6) نهج‏البلاغه، ترجمه‏و شرح فیض‏الاسلام، مؤسسه انتشارات فقیه، چاپ سوم، 1378، نامه 54، ص 1035 .
 7) از بیانات رهبر معظم انقلاب، در تاریخ 20/3/75 .
 8) از بیانات رهبر معظم انقلاب در تاریخ 20/3/75 .
 9) همان .
 10) سید مصطفى حسینى دشتى، معارف و معاریف، چاپ سوم، 1379، ج 4، ص 36 .
 11) ر . ک .: مرکز مطالعات و پژوهشهاى فرهنگى حوزه علمیه، تحقیقى در نهضت عاشورا، چاپ اول، بهار 1381، صص 36 - 34 .
 12) ر . ک .: محمد بن جریر طبرى، تاریخ طبرى، منشورات کتابخانه ارومیه، ج 7، ص 168 . به نقل از حسین بن على از مدینه تا کربلا، ص 120 .
 13) همان، ج 4صص 308 - 307 .
 14) ر . ک .: محمد صادق نجمى، سخنان حسین بن على از مدینه تا کربلا، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ هشتم، تابستان 1378، صص 123 - 122 .
 15) سید مصطفى حسینى دشتى، پیشین، ج 7، صص 252 - 251 .
 16) ر . ک .: مقتل خوارزمى، انوار المهدى، چاپ اول، 1418 ق . ، ج 1، ص 279 .
 17) ر . ک .: سید مصطفى حسینى دشتى، پیشین .
 18) همان .
 19) مؤسسه فرهنگى قدر ولایت، خواص و لحظه‏هاى تاریخ‏ساز، ج 1، صص 81 - 80 .
 20) همان .
 21) سید مصطفى حسینى دشتى، پیشین، ج 7، ص 238 .
 22) حیاة الامام الحسین، ج 6، ص 27 . به نقل از جواد محدثى، فرهنگ عاشورا، نشر معروف، قم، چاپ پنجم، 1380، ص 325 .
 23) جواد محدثى، پیشین، ص 324 .
 24) مسعودى، مروج الذهب، ج 3، ص 57 . به نقل از جواد محدثى، پیشین، ص 226 .
 25) همان، ص 226 .
 26) از بیانات رهبر معظم انقلاب، در تاریخ 20/3/75 .
 27) جواد محدثى، پیشین، ص 353 .
 28) ر . ک .: منتهى الامال، مطبوعاتى حسینى، 1374، صص 398 - 397 .
 29) همان، ص 398 .
 30) مروج الذهب، ج 3، ص 71 . به نقل از جواد محدثى، پیشین، ص 162 .
 31) همان، ص 163 .
 32) سید مصطفى حسینى دشتى، پیشین، ج 6، ص 440 .
 33) جواد محدثى، پیشین، همان، ص 261 .
 34) از بیانات رهبر معظم انقلاب، مورخ 20/3/75 .
 35) غلامعلى نعیم‏آبادى، آسیب‏شناسى خواص، چاپ اول، 1379، ص 31 .
 ۳۶)نظام مدرنیته، دنیاگرایى و مؤلفه محورى آن /محمدرضا خاکى قراملکى شماره 28

منبع

به مناسبت هفته دفاع مقدس

آن زمان که فرم آن ولایت  ، جماعتی را به ایستادن دعوت می کرد، آن زمان که همه با هم شدن از دلها فرمان می گرفت، آن زمان که مقاومت از جان و دل تقویت می شد، آن زمان که پیچیده ترین سیاست های اتخاذ شده استعمار در دنیای صداقت ملتی بی رنگ می شد و همه چیز در حرکت پابرهنگان شکل می گرفت، طوفانها، حرکت ها، و مقاومت های انسان هایی که از چشمه ولایت ســـیـــراب می شدند، درس آزادگی را یادمان داد ، بسیج را می آموختیم

از پرونده تاریخ این طور استنباط می شود که می بایستی ملت ما، ملتی وابسته بار می آمد و بنا بود در فرمول استکبار، ذوب شویم ذوب که نشدیم هیچ، ایستادنی را در برابر تهاجم کفر به نمایش گذاشتیم که باورها از پشت خاکریزهای عقب نگه داشته شده، جوانه زد و شورشی دیگر از خلق عالم به پا شد. جنگ که بر ما تحمیل شد، همت ملت در خطوط مقدم بسیج گردید و از خود دفاع کردیم اما در میان هشت سال دفاع مقدم، انسانهایی رشد کردند و بعضا با ایثار خود تاریخ جنگ را ورق زدند که هنوز زندگی شان به عنوان یک راز در پشت پرده ابهام باقی مانده است؟

چگونه بود که فرزند و عیال و خانمان در فراموش خانه قرار می گرفت و زمان و مکان کشورمان در شبهای عملیات در خطوط مقدم خلاصه می شد؟

لبها می جنبید، اشکها جاری می شد، چهره ها بر می افروخت، دلها می شکست و دعا جوابش را می داد پلکها روی هم قرار می گرفت و ورد لب بازشان می کرد که دشمن را خاموش کنند جمله این توفیقات متوجه کسانی بود که با تمام وجود پای به جبهه ها می گذاشتند و ما تصمیم داریم

دریای عشق پر از راز است. راز جنگ در دل انسانهایی است که غرق در گمنامی هستند. راز شهادت، راز تقوی همه و همه ستونهای برج عظیم مقاومت در جنگ است.

چگونه می شود مردمی برای دفاع از شرف و حیثیت خود به استقبال آتش و خون بروند و هر کدام در ادای تکلیف به کاری مشغول شوند بی آنکه توقعی را در چهره خود مجسم سازند.

بیایید از این بزرگ مردان تاریخ مهندسی جنگ   یادی کنیم ، رد پای آنها را در همان حال و هوای گمنامی دنبال کنیم، شاید وقتی در صف خط شکنان قلم می زنیم، حضور ملموس گمنامان عصر ما ، در خط مقدم  و نیز عبور از میدان مین و خود را فدا کردن، کمکمان کند   تا بهتر وصف عشاق کرده باشیم. شاید وقتی بحث ما از مقاومت بسیجیان ، دلاوری پاسداران و شرف ارتشیان سرزمین ایران اسلامی  در شبهای عملیات می شود، دلاوریهای این جماعت کمکمان  کند تا با صدای رساتر از همیشه به مردم بگوییم، این بزرگان تاریخ عصر امام خمینی ( ره ) چگونه دلاورانی هستند ، "یادشان گرامی باد"

بسم الله الرحمن الرحیم

اللهمَ اجْعلْ صِیامی فـیه صِیـام الصّائِمینَ وقیامی فیهِ قیامَ القائِمینَ ونَبّهْنی فیهِ عن نَومَةِ الغافِلینَ وهَبْ لی جُرمی فیهِ یا الهَ العالَمینَ واعْفُ عنّی یا عافیاً عنِ المجْرمینَ.

ماه رمضان : ماه انس با قرآن ، ماه شب زنده داریهای سالکان ، ماه دعا و عبادت با دستهای گشاده از نیاز ، ماه رحمت خدا و لحظه های سرشار از معنا و معنویت پیش از افطار بر شما مومنان مبارک "التماس دعا"