مقدمه
نوشتاري كه در پيش روي شماست در بر دارنده بارزترين تجلي فرهنگ و مديريت جهادي يعني همت و كار مضاعف است كه در نقطه آغازين تأسيس اين نهاد مقدس در جمهوري اسلامي ايران به شكل تمام عيار در اين مجموعه به بروز و ظهور رسيد. آنچه، در اين مجال در صدد تبيين آن بر آمدهايم بررسي اصل ضرورت و اهميت اين اكسير سازنده در تمام ابعاد مديريت و هرم مديريتي از يك سو و بررسي حوزههاي متنوعي كه بايستي به عنوان يك راهبرد اصلي در مجموعه فوق، ملاك عمل قرار گرفته و نقطه عطفي در تحول و حركت جديد مديران مجموعه به شمار آيد، از سوي ديگر است به ضرورت عقل و شرع، همت و كار پيوسته و پيگير، تنها اكسير سازندهاي است كه در ذات خود نويد بخش شكوفايي انسان در هر دو جنبة مادي و معنوي ميباشد.از صدر آفرينش آدمي گوهر ارزشمند خرد همگام با فطرت بيدار انسان نويد دهنده ارزش والاي همت و تلاش مضاعف بوده و مسير پويايي و بالندگي انسان را هموار كرده است.شرع مقدس اسلام نيز همنوا با عقل بر اين امر مهم تأكيد ورزيده و نه تنها تمام شايستگيها و داشتههاي آدمي را بر گرفته از تلاش مستمر قلمداد نموده بلكه حيات طيب و پايدار مادي و معنوي را برآيند همت و كار هدفمند و پيگير دانسته است:
«من عمل عملا صالحاً من ذكر او انثي فلنحيينه حيوةً طيبةً و لنجزينهم بأحسن ما كانوا يعملون»[1]
«هر مرد و زن با ايماني كه كار شايسته اي را به انجام رساند با زندگي پاك به پايداري رسانده و پاداش او را به برترين عملكردي كه داشته اند خواهيم داد.»
بدون ترديد تمام حركت تكاملي انسان در تمام ابعاد مرهون همت و كار مضاعف و خستگي ناپذير اوست. زماني كه ادامه زندگي انسان با كمترين بازده مواجه گردد دقيقاً در نقطه عكس حركت تكاملي قرار گرفته و آسيبهاي جدي در انتظار وي خواهد بود. به تعبير برخي از دانشمندان كليد واژه تمام فسادهاي فكري و اخلاقي، تنبلي و بيكاري است و اگر جامعهاي خواهان آرامش پايدار و عميق روحي باشد بايستي تودههاي خود را به كار پيوسته وادار نمايد.2]در نوشتار كنوني ضمن بررسي ارزش و ضرورت همت و كار مضاعف به برخي از ابعاد متنوع كار مضاعف در حوزههاي مورد نياز جامعه اسلامي ميپردازيم:
حوزه اول: همت و كار مضاعف در گستره اصلاح فرهنگ و بينش فكري و اعتقادي جامعه يكي از كارآمدترين و تأثيرگذارترين بخشها در حوزه كار مضاعف است. بدون ترديد اين بخش داراي اولويت ويژه بوده به گونهاي كه اصلاح حوزه هاي ديگر را نيز به دنبال خواهد داشت؛ توضيح آن كه اگر بينش افراد جامعه در سطح خرد و كلان در بُعد فرهنگي و باورهاي فكري و عقيدتي به وضعيت مطلوب برسد و در نتيجه، همت و كار مضاعف در اين حوزه رو به گسترش گذارد، زمينه افزايش همتهاي بلند و كارايي چشمگير در ساير حوزه هاي كاري را نيز فراهم خواهد ساخت و اساساً چنين جامعهاي كاستيهاي خود را از چشم ديگران نديده و كم كاري هاي گذشته خود را عامل اصلي ناتواني و كاستيهاي كنوني ميداند، از اين رو با عزمي راسخ در صدد بر طرف ساختن كاستيها برميآيد.
حوزه دوم: نيز كه از اولويت ويژهاي برخوردار است همت و كار مضاعف در گستره اصلاح بينش عبادي و رابطه فردي با خداي متعال است. بدون شك اصلاح نگاه در اين زمينه ميتواند زمينه ساز آرامش عميق روحي در اجتماع بوده و جامعه را به پايداري مطلوب برساند. به تعبير قرآن كريم
«الذين آمنوا و تطمئن قلوبهم بذكر الله ألا بذكر الله تطمئن القلوب»[3]
«دلهاي مومنين با ياد خداوند به ساحل آرامش مينشيند. آگاه باشيد كه تنها آرامش بخش دل ها ياد خداست.»
جامعهاي كه به اطمينان و آرامش قلب و روح دست يابد در تمام بخشهاي ديگر زندگي نيز به كارآمدي رسيده و تمام توان خود را در كارآيي خستگي ناپذير به كار خواهد بست.
حوزههاي سوم، چهارم و پنجم همت و كار مضاعف، حوزه هاي اصلاح نگاه جامعه در بخش توليد و اهتمام ورزي به مولّديت هر چه بيشتر از يك سو و اصلاح جامعه در اكتساب درآمد صحيح و مشروع از سوي ديگر و اصلاح نگاه اجتماع در ارائه خدمات بدون دغدغه و منت به سايرين در مرحله سوم ميباشد.
هر سه بخش ياد شده نيز همانند دو بخش پيشين پيوسته مورد تأكيد حضرات معصومين (سلام الله عليهم اجمعين) قرار گرفته كه در لابهلاي مباحث به شكل گذرا بدانها خواهيم پرداخت.