| 22 | مدیر -
و شهري كه هر روز بر وسعت آن افزوده مي شد و با گسترش شهر به مرور از جمعيت محوطه هاي كاسته شده ، به حدي كه پس از چندي همه آنها خالي از سكنه گشت. شوش در چند سده به حدي از رونق و اعتبار رسيد كه به يكي از مراكز عمده تجارت شرق و غرب تبديل گشت و همين امر سبب شد كه بازرگانان براي ثبت و ضبط كالاها و مال التجاره هاي خود دست به ابداعي بزنند كه اين حركت سر آغاز انقلابي شگرف در تاريخ بشريت گرديد ، كه به آن آغاز نگارش مي گوييم و آن اسناد گرانبها امروزه به اسناد بازرگانان شوشي معروف اند . و تداوم آن به صورت هاي مختلف بنام « خط » در همه جوامع بشري مشاهده مي شود. در آغاز هزاره سوم پيش از ميلاد ( حدود 4800 سال پيش ) نخستين حكومت در اين شهر شكل مي گيرد كه بعدها بنام حكومت ايلام ناميده مي شود. اين حكومت به مرور زمان گسترده تر شده و سلسله هاي پادشاهي متعددي بر ايلام فرمانروايي مي كرده اند كه در نهايت در سال 640 پيش از ميلاد توسط آشوريهل منقرض مي شود. در اين مدت طولاني بجز در سه دوره ي كوتاه شوش همواره پايتخت حكومت ايلام بوده است. پس از ان در دوره ي هخامنشيان و در زمان سلطنت داريوش ( 521 پ . م ) شوش به پايتختي انتخاب شد كه تا پايان اين دوره ادامه داشته است. در دوره ي هخامنشيان علاوه بر سه تپه ي ياد شده ، شهر به سمت شرق گسترش يافته و شهر جديدي ساخته شد ، كه به شهر صنعتگران ( پيشه وران ) معروف است. پس از دوره ي هخامنشيان هر چند شوش چنين موقعيتي را به دست نياورد ، ولي در دوره ي ساساني يكي از شهرهاي معتبر بوده و اين اعتبار به حدي بود كه شوش داراي يك ضرابخانه بوده و سكه نقره ضرب مي كرده است. گسترش شهر در دوره هاي بعد ، كماكان رو به شرق داشت. در سال 17 هجري شوش به تصرف سپاهيان اسلام در امد و از قرن چهارم يا پنجم هجري شهر شوش كه روزگاري دراز ، مركز دو امپراتوري نيرومند ايلام و هخامنشي بوده است. رو به ويراني نهاد كه در نهايت همچون بسياري از شهرهاي ديگر خوزستان به مرور خالي از جمعيت شده و به كلي متروك شد.