آوای شوش پایگاه تحلیلی – پژوهشی آوای شوش
واژه اعتدال از باب افتعال برگرفته از واژه عدل به معنای دوری از افراط و تفریط است، زیرا هرگونه گرایشی به هر طرف موجب خروج از میزان عدالت و ورود به مرزهای ظلم و انحراف خواهد بود. اینکه در فارسی اعتدال را به میانه‌روی و حرکت درجاده وسطا معنا کرده‌اند هرگز به معنای آن نیست که انسان میان حق و باطل قرار گیرد و هر از گاهی به یکی از آنها متمایل شود، زیرا حرکت در میان حق و باطل هرگز به معنای عدالت و اعتدال نخواهد بود، بلکه این گونه نوسان موجب می‌شود که در نهایت از عدالت و حق زاویه گرفته و دور شویم.فرهنگ نویسان درباره مفهوم اعتدال گفته‌اند که اعتدال حالتی بین دو طرف از لحاظ کم یا کیف است و به معنای تناسب، استقامت، قوام پیدا کردن و موزون بودن نیز آمده است. [1]در آیات قرآنی برای بیان این مفهوم غیر از واژه عدل، واژه‌های دیگری چون «بین ذلک»، «حنیف»، «سوی»، «عفو»، «قصد»، «وسط»، «وزن» و مشتقات آنها استفاده شده است.از نظر قرآن، هستی بر مدار عدالت و اعتدال آفریده شده و مساله تسویه و تناسب و میزان در آن به شدت مراعات شده است. (اعلی/۲، حجر/ ۱۹)همین مساله درباره انسان و نیز احکام اسلامی که مطابق فطرت (روم/۳۰) است مراعات شده تا به دور از هرگونه افراط وتفریطی در چارچوب اعتدال و عدالت، امتی شکل گیرد که نمونه و اسوه جهانیان باشد. از این روست که امت اسلام را به عنوان امت وسط و میانه معرفی می‌کند (بقره/۱۴۳) که درچارچوب اعتدال زندگی خود را سامان می‌دهند و از هر گونه ظلم به خود و دیگران در امان هستند. (فاطر، آیه ۳۲)این میانه‌روی به معنای آن است که در مدار حق و عدل حرکت می‌کنند و هرگز متمایل به باطل و ظلم نمی‌شوند. با نگاهی به مصادیق و مواردی که قرآن برای اعتدال بیان می‌کند می‌توان به سادگی معنا و مفهوم میانه‌روی را درک کرد. به عنوان نمونه در آیات ۶۳ تا ۷۵ سوره فرقان درباره رفتارهای اقتصادی مومنان می‌فرماید که آنان بندگان خدایی هستند که نه اسراف می‌کنند و نه بخل می‌ورزند، بلکه در احسان و انفاق طریق میانه و مستقیم را در پیش می‌گیرند. پس آنچنان انفاق نمی‌کنند که چیزی برای خودشان نماند و آن طور هم بخل نمی‌ورزند که دست از انفاق بردارند. (اسراء، آیه ۲۹)امیرمومنان(ع) براساس همین حکم و قانون الهی در خطبه ۱۲۶ نهج‌البلاغه می فرمایند: الا و ان اعطاء المال فی غیرحقه تبذیر و اسراف، آگاه باشید که بخشیدن مال در غیر موردش تبذیر و اسراف است. حضرت علی(ع) در نامه‌ای به زیاد می‌نویسد: فدع الاسرف مقتصدا، اسراف راکنار بگذار و میانه‌روی را پیشه کن. (نهج‌البلاغه، نامه‌ها) اعتدال موضوعی است که از منظر نهج البلاغه و امام علی (ع) ما در این تحقیق مورد بررسی قرار داده ایم.
دریافت مطلب بیشتر…
